کنوانسیون بازل با هدف ایجاد یک حاکمیت جامع بر حمل و نقل و امحای پسماندهای خطرناک و سایر انواع پسماندها به منظور حفظ سلامت انسان و محیط‌زیست در برابر اثرات سوء و یا مدیریت غیر اصولی آن‌ها تدوین و برای کشورهای عضو، لازم‌‌الاجرا شده است. کنوانسیون مزبور برای اطمینان از رعایت اصول زیست‌محیطی در کلیه مراحل حمل و نقل، بازیافت و امحای پسماندها، اقدام به ارائه مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های فنی جهت مدیریت زیست‌محیطی پسماندهای مشمول کرده است. در همین راستا پیشنهاد میزبانی مرکز منطقه‌ای کنوانسیون بازل در ایران در سال 2004 به عنوان چهاردهمین مرکز منطقه‌ای در جهان با هدف آموزش و انتقال فناوری در منطقه جنوب و غرب آسیا مورد تصویب دبیرخانه کنوانسیون و کشورهای عضو آن قرار گرفت و در نهایت تأسیس مرکز مذکور در سال 2007 به تصویب رسید و این مرکز مستقل رسماً فعالیت منطقه‌ای خود را در میان کشورهای عضو (پاکستان، بنگلادش، نپال ، مالدیو و ایران) و غیر عضو (عراق و افغانستان) آغاز نمود.
کنوانسیون استکهلم نیز یک توافق بین‌المللی قانونی در خصوص آلاینده‌های آلی پایدار است که جمهوری اسلامی ایران در سال 2001 میلادی آن را امضا نمود و در فوریه سال 2006 به آن ملحق شد. در همین راستا، پیشنهاد میزبانی مرکز منطقه‌ای کنوانسیون استکهلم در ایران در سال 2007 میلادی به عنوان پانزدهمین مرکز منطقه‌ای در جهان با هدف آموزش و انتقال فناوری در منطقه جنوب و غرب آسیا مورد تصویب دبیرخانه کنوانسیون‌ها و کشورهای عضو آن قرار گرفت و در نهایت تأسیس مرکز مذکور در سال 2011 میلادی به تصویب رسید و این مرکز مستقل، رسماً فعالیت منطقه‌ای خود را در میان کشورهای عضو (افغانستان، بنگلادش، بحرین، لبنان، مالدیو، عمان، پاکستان، قطر، عربستان سعودی، سوریه، ترکیه، نپال، یمن، ارمنستان، بلاروس، قزاقزستان، قرقیزستان، فدراسیون روسیه، تاجیکستان، ترکمنستان، اوکراین و ازبکستان) آغاز نمود.
در همین راستا، قرارداد «پشتیبانی فنی-پژوهشی مرکز منطقه‌ای کنوانسیون‌های بازل و استکهلم»، با هدف توانمندسازی و گسترش فعالیت‌های مرکز منطقه‌ای کنوانسیون‌های بازل و استکهلم در تهران، در بهار سال 1400 میان دانشگاه صنعتی شریف و سازمان حفاظت محیط‌زیست منعقد شد تا ضمن تهیه ساختار، گردش کار و فرآیند‌های مرکز منطقه‌ای، فعالیت‌هایی چون انتقال فناوری در حوزه مدیریت صحیح پسماندها (بازیافت / امحاء) به کشورهای عضو و غیر عضو، برگزاری دوره‌های آموزشی در سطح ملی و بین‌المللی و تعریف و پیاده‌سازی پروژه‌های ملی و بین‌المللی را به فهرست فعالیت‌های این مرکز بیافزاید.
در راستای شرح خدمات و وظایف محول شده به دانشگاه صنعتی شریف، شرکت مهندسین مشاور آب و محیط‌زیست پایدار شریف به نمایندگی از دانشگاه صنعتی شریف با همکاری مرکز منطقه‌ای بازل و استکهلم از ابتدای سال 1400 اقدامات زیر را صورت داده است:
- برگزاری وبینارهای بین‌المللی در راستای انتقال و معرفی فناوری
مرکز منطقه‌ای بازل و استکهلم در راستای توسعه آموزش‌های تخصصی نسبت به هماهنگی و برگزاری وبینارهای بین‌المللی زیر اقدام نموده است:
- مدیریت پسماند برای سوخت‌های زیستی و محصولات با ارزش افزوده با تأکید بر تکنولوژی پیرولیز (برگزار شده است)
- مدیریت پسماندهای بیمارستانی (برگزار شده است)
- بررسی ریسک و تجربیات ایجاد لندفیل‌های پسماند ویژه (برگزار شده است)
- معرفی اقدامات صندوق ملی محیط‌زیست در راستای تأمین منابع مالی به منظور کاهش و جلوگیری از تولید آلاینده‌ها (برگزار شده است)
- مدیریت آنلاین پسماندهای ویژه (دو وبینار برگزار شده است)
- مقدمه‌ای بر برآورد غلظت و میزان آلاینده‌های دی‌اکسین و فوران (برگزار شده است)
- کاهش آلاینده از منابع انتشار ثابت با استفاده از تکنولوژی کربن اکتیو (برگزار شده است)
- معرفی صنایع، شرکت‌های مشاور و کارشناسان خبره حوزه پسماندهای ویژه به کشورهای عضو
مرکز منطقه‌ای بازل و استکهلم در حال حاضر نسبت به شناسایی ظرفیت‌های ملی موجود در حوزه پسماندهای ویژه اقدام نموده و در نظر دارد پس از تکمیل فهرست و دریافت تأییدیه از سازمان حفاظت محیط‌زیست، نسبت به معرفی این ظرفیت‌ها به کشورهای عضو مرکز اقدام نماید. در این راستا تا کنون بیش از 300 صنعت بازیافت، شرکت مشاور و کارشناس خبره شناسایی شده‌اند و اقدامات زیر صورت گرفته است:
- برگزاری جلسات کارشناسی با اتاق بازرگانی و انجمن بازیافت ایران
- تعامل با دانشگاه‌های برتر کشور در راستای شناسایی ظرفیت‌های ملی موجود و عقد تفاهم‌نامه با برخی از دانشگاه‌های کشور در این خصوص
- تعامل با ادارات کل استانی محیط‌زیست به منظور شناسایی صنایع بازیافت کشور
- تهیه فهرستی از افراد و صنایع فعال در حوزه پسماندهای ویژه در کشور
- دریافت دیتیل اطلاعات صنایع بازیافت فعال در کشور به منظور ارائه دقیق ظرفیت‌ها و امکانات (این فعالیت در حال انجام است)
- توسعه و انتقال فناوری‌های نوین
مرکز منطقه‌ای بازل و استکهلم علاوه بر برگزاری وبینارهای آموزشی، همکاری‌هایی را با دیگر مراکز منطقه‌ای در سطح جهانی و همچنین بخش‌های عمومی و دولتی داخل کشور صورت داده تا از این طریق نسبت به انتقال تکنولوژی‌های نو در حوزه پسماند اقدام نماید. در این راستا اقدامات زیر صورت پذیرفته است:
- برگزاری چندین جلسه وبیناری با شرکت WKV کشور آلمان در راستای انتقال تکنولوژی کربن اکتیو به کشور ایران
- هماهنگی با شرکت مپنا، شرکت کیسون و شرکت نفتی ناموران در راستای همکاری در پیاده‌سازی پایلوت طرح کربن اکتیو در ایران
- پیگیری عقد قرارداد با منطقه پارس جنوبی در راستای ایجاد پایلوت کربن اکتیو
- برگزاری چندین جلسه کارشناسی با پژوهشگاه صنعت نفت به منظور بومی‌سازی تکنولوژی سنجش دی‌اکسن و فوران
- برگزاری چندین جلسه کارشناسی با منطقه آزاد کیش به منظور ایجاد اولین منطقه بدون پسماند کشور (ZERO WASTE CITY)
- تفاهم با مرکز منطقه‌ای چین به منظور انتقال تکنولوژی و فرایند‌های دخیل در موضوع شهر بدون پسماند (برگزاری جلسات مشترک به منظور انتقال اطلاعات و تجربیات در حال انجام است)
- برگزاری چندین جلسه کارشناسی با پژوهشگاه صنعت نفت به منظور بومی‌سازی تکنولوژی سنجش فلزات سنگین از دودکش (تکنولوژی و تجهیزات لازم تهیه شده و موضوع وارد فاز آزمایشی و ارزیابی شده است)
- اعلام حمایت مالی از مقالات مرتبط با موضوعات بازل و استکهلم به دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی کشور
- سایر اقدامات انجام شده
مرکز منطقه‌ای بازل و استکهلم علاوه بر اقدامات تخصصی فوق‌الذکر، مجموعه‌ای از اقدامات را که جزو شرح خدمات عمومی مرکز بوده به شرح زیر صورت داده است:
- تغییر و به‌روزرسانی سایت مرکز منطقه بازل و استکهلم به آدرس https://bcrciran.ir/
- تهیه فرم‌های need assessment به منظور دریافت نظرات کشورهای عضو دبیرخانه
- ترجمه متون تخصصی و همچنین اقدامات انجام شده در سطح ملی به زبان انگلیسی و بارگزاری در سایت
- پیگیری دریافت منابع مالی بین‌المللی و ارائه چندین پروپزال در این چارچوب (یکی از طرح‌های ارائه شده در حال طی مراحل نهایی دریافت فاند به صورت مشترک با کشور پاکستان است.)
- برگزاری جلسات كميته فنى مركز منطقه‌اى بازل
- برگزاری جلسات کارگروه هماهنگی ملی مرکز منطقه‌ای کنوانسیون بازل
- تدوین ساختار و گردش کار مرکز منطقه‌ای بازل و استکهلم
تصاویر
